Πώς μας επηρεάζουν ψυχολογικά τα λόγια των άλλων

Στην καθημερινότητά μας ακούμε δεκάδες λέξεις, φράσεις, σχόλια. Κάποιες περνούν χωρίς να τις προσέξουμε. Κάποιες, όμως, “κολλάνε” μέσα μας και επηρεάζουν τη διάθεσή μας, την αυτοεικόνα μας και τον τρόπο που σχετιζόμαστε. Τα λόγια των άλλων, θετικά ή αρνητικά, έχουν συχνά μεγαλύτερη δύναμη απ’ όσο νομίζουμε.

Οι λέξεις ως ψυχολογικά «σκαλοπάτια» ή «μαχαιριές»

Ένα θετικό σχόλιο (“τα κατάφερες πολύ καλά!”, “είμαι περήφανος/η για σένα”) μπορεί να ανεβάσει τη διάθεσή μας, να μας ενισχύσει, να μας δώσει αυτοπεποίθηση. Αντίθετα, μια αρνητική παρατήρηση (“είσαι αδιάφορος”, “δεν κάνεις τίποτα σωστά”) μπορεί να ενεργοποιήσει μέσα μας ανασφάλειες, ντροπή ή θυμό.

Η ψυχολογική επίδραση των λέξεων συνδέεται:

• με τον τρόπο που ειπώνονται (τόνος, βλέμμα, πρόθεση)

• με το πλαίσιο (σε τι στιγμή της ζωής μας ακούμε κάτι)

• με το ποιος το λέει (γονέας, σύντροφος, προϊστάμενος, φίλος)

Παιδικά βιώματα: Το “φορτίο” των παλιών λέξεων Πολλές φορές, τα λόγια που ακούμε ως ενήλικες “κουμπώνουν” πάνω σε τραύματα ή μηνύματα από την παιδική μας ηλικία. Ένα “μην κάνεις φασαρία” μπορεί να ξυπνήσει την ανάμνηση του παιδιού που μάθαινε να είναι “καλό” με το να καταπιέζει τις ανάγκες του. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει με συχνή κριτική ή ειρωνεία, μπορεί ως ενήλικας να αμφισβητεί συνεχώς την αξία του, ακόμη κι όταν δέχεται επαίνους.

Η δύναμη της επανάληψης

Τα λόγια που ακούμε συχνά από ένα πρόσωπο με βαρύτητα (π.χ. γονιό, σύντροφο) μπορεί να γίνουν εσωτερική φωνή. Η συνεχής κριτική μπορεί να εσωτερικευτεί σε μια “εσωτερική αυστηρότητα” που επαναλαμβάνει: «Δεν είσαι αρκετός». Το αντίθετο ισχύει και με τη φροντίδα και την ενθάρρυνση. Γιατί μας “χτυπάει” τόσο ένα σχόλιο;

• Γιατί δεχόμαστε αυτά που λέγονται, αντί να τα φιλτράρουμε

• Γιατί μας αγγίζει μια ευαίσθητη περιοχή (π.χ. χαμηλή αυτοεκτίμηση)

• Γιατί υπάρχει συναισθηματική εξάρτηση από το πρόσωπο που το λέει

• Γιατί δεν έχουμε μάθει να θέτουμε όρια

Πώς να προστατεύσουμε την ψυχολογία μας από τα λόγια των άλλων

1. Φιλτράρισμα: Όχι όλα τα λόγια αξίζουν την προσοχή μας. Ρώτα: «Είναι αλήθεια; Με ωφελεί αυτό το σχόλιο;»

2. Αυτογνωσία: Όταν ξέρω ποιος είμαι και τι αξίζω, οι λέξεις δεν με διαλύουν εύκολα.

3. Όρια: Δεν είμαι υποχρεωμένος/η να δεχτώ κάθε σχόλιο ή να απαντήσω σε κάθε κριτική.

4. Διαχείριση σχέσεων: Αν κάποιος επαναλαμβανόμενα με πληγώνει λεκτικά, χρειάζεται να επανεξετάσω τη σχέση.

5. Αντίλογος: Χτίσε μια εσωτερική φωνή που σε υποστηρίζει.

Για κάθε “δεν μπορείς” να αντιπαραθέτεις ένα “έχω προσπαθήσει ξανά και τα κατάφερα”. Τελικά, οι λέξεις έχουν δύναμη, μπορούν να είναι φάρμακο ή τραύμα. Το σημαντικό είναι να μάθουμε να τις αξιολογούμε, να τις φιλτράρουμε και –όταν χρειάζεται– να επιλέγουμε να τις αφήνουμε πίσω. Γιατί τελικά, αυτό που έχει σημασία δεν είναι μόνο τι λένε οι άλλοι, αλλά τι επιλέγουμε να κρατήσουμε εμείς.