Η προκατάληψη αρνητικότητας είναι ένας γνωστικός μηχανισμός που ωθεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο να δίνει μεγαλύτερη προσοχή, ένταση και συναισθηματικό βάρος στα αρνητικά γεγονότα. Για πολλούς ανθρώπους, αυτό εξελίσσεται σε ένα βαθύτερο μοτίβο: το καλό μοιάζει επικίνδυνο, προσωρινό ή ‘ύποπτο’, ενώ το κακό αναμένεται σαν αναπόφευκτη ισορροπία.

Τι είναι η προκατάληψη αρνητικότητας;

Σε εξελικτικό επίπεδο, ο εγκέφαλος ήταν φτιαγμένος να εντοπίζει απειλές. Το αρνητικό μάς προστάτευε. Σήμερα όμως, ο ίδιος μηχανισμός μπορεί να δημιουργεί υπερένταση, προσδοκία καταστροφής και δυσκολία αποδοχής χαράς.

Όταν το μοτίβο γίνεται τρόπος ζωής

Άτομα που μεγάλωσαν με αστάθεια, ξαφνικές αλλαγές διάθεσης στους φροντιστές, ή βίωσαν τραύματα, συχνά μαθαίνουν ότι το καλό δεν κρατάει. Δημιουργείται μία βαθιά πεποίθηση πως η χαρά πρέπει να πληρώνεται ή πως η ευτυχία είναι επικίνδυνη.

Ψυχολογικές Ρίζες

– Τραυματικές εμπειρίες που σύνδεσαν την ηρεμία με επερχόμενο πόνο.

– Χαμηλή ανοχή στην ευαλωτότητα.

– Τελειομανία και φόβος απώλειας ελέγχου.

– Εσωτερικευμένες οικογενειακές πεποιθήσεις γύρω από τη χαρά.

Ο Φαύλος Κύκλος

Καλό γεγονός → φόβος → υπερδιέγερση → ακύρωση χαράς → επιβεβαίωση ότι ‘το καλό δεν κρατά’. Η προφητεία αυτοεκπληρώνεται.

Πρακτικός Οδηγός Αντιμετώπισης

– Αναγνώριση του μοτίβου.

– Αποδόμηση της πεποίθησης «το καλό πρέπει να πληρωθεί».

– ACT τεχνικές: «Ο νους μου λέει ότι…».

– Εξάσκηση στην ανεκτικότητα χαράς.

– Ρύθμιση νευρικού συστήματος: ύπνος, αναπνοές, grounding.

– Θεραπευτική διερεύνηση του εσωτερικού παιδιού.

Θεραπευτικό Μήνυμα

Δεν χρειάζεται να έρθει το κακό για να αξίζω το καλό. Η χαρά δεν είναι δάνειο. Είναι δικαίωμα.