Οι πονοκέφαλοι αποτελούν ένα από τα πιο συχνά σωματικά συμπτώματα άγχους. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν επαναλαμβανόμενους πόνους στο κεφάλι χωρίς να εντοπίζεται οργανική αιτία, παρά τις ιατρικές εξετάσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο πόνος δεν είναι φανταστικός ούτε «υπερβολικός». Είναι ψυχοσωματικός.

Οι ψυχοσωματικοί πονοκέφαλοι εμφανίζονται όταν η ψυχική ένταση, το άγχος ή η συναισθηματική καταπίεση βρίσκουν διέξοδο μέσω του σώματος.

Τι είναι οι ψυχοσωματικοί πονοκέφαλοι

Οι ψυχοσωματικοί πονοκέφαλοι δεν αποτελούν ξεχωριστή ιατρική διάγνωση, αλλά περιγράφουν πονοκεφάλους που:

• σχετίζονται με ψυχικούς παράγοντες

• δεν εξηγούνται πλήρως από οργανική παθολογία

• επιμένουν ή επανεμφανίζονται σε περιόδους άγχους

Συχνά εμφανίζονται ως:

• πονοκέφαλοι τάσεως

• αίσθημα πίεσης ή «στεφάνης» γύρω από το κεφάλι

• βάρος στον αυχένα ή στους κροτάφους

Πώς το άγχος προκαλεί πονοκέφαλο

1. Μυϊκή ένταση

Το άγχος οδηγεί σε ασυνείδητη σύσπαση μυών, ιδιαίτερα:

• στον αυχένα

• στους ώμους

• στο σαγόνι

Η συνεχής ένταση περιορίζει την αιμάτωση και δημιουργεί πόνο που συχνά ξεκινά ή καταλήγει στο κεφάλι.

2. Υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος

Το χρόνιο άγχος διατηρεί το νευρικό σύστημα σε κατάσταση εγρήγορσης. Το σώμα δεν ξεκουράζεται πραγματικά, ακόμη και στον ύπνο. Αυτή η συνεχής ενεργοποίηση συμβάλλει στην εμφάνιση πονοκεφάλων.

3. Καταπίεση συναισθημάτων

Σε ανθρώπους που:

• δυσκολεύονται να εκφράσουν θυμό ή λύπη

• έχουν μάθει να «κρατιούνται»

• φοβούνται τη σύγκρουση ο πονοκέφαλος λειτουργεί συχνά ως σωματική έκφραση ψυχικής πίεσης.

Πότε εμφανίζονται συχνότερα

Οι ψυχοσωματικοί πονοκέφαλοι συχνά επιδεινώνονται:

• στο τέλος μιας απαιτητικής ημέρας

• σε περιόδους αυξημένων ευθυνών

• όταν το άτομο «αντέχει» χωρίς να εκφράζεται

• σε καταστάσεις όπου υπάρχει εσωτερική σύγκρουση

Πολλοί αναφέρουν ότι ο πονοκέφαλος εμφανίζεται όταν «σταματούν», σαν το σώμα να εκτονώνει τότε όλη την ένταση.

Ποια είναι η διαφορά από την ημικρανία

Αν και η ημικρανία έχει και ψυχολογικούς εκλυτικούς παράγοντες, οι ψυχοσωματικοί πονοκέφαλοι:

• είναι πιο ήπιοι αλλά επίμονοι

• έχουν χαρακτήρα πίεσης

• σπάνια συνοδεύονται από ναυτία ή φωτοφοβία

• σχετίζονται άμεσα με άγχος και μυϊκή ένταση

Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικός ο νευρολογικός έλεγχος για τη σωστή διάγνωση.

Ο φαύλος κύκλος άγχους και πόνου

Ο πονοκέφαλος αυξάνει το άγχος, και το άγχος εντείνει τον πονοκέφαλο. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος:

• φόβος για τον πόνο

• υπερεστίαση στο σύμπτωμα

• αυξημένη ένταση

Η κατανόηση της ψυχοσωματικής φύσης του συμπτώματος συχνά μειώνει αυτόν τον κύκλο.

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας

Η ψυχοθεραπεία βοηθά:

• στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος

• στη μείωση της σωματικής έντασης

• στην αναγνώριση των ψυχικών πιέσεων

• στην έκφραση συναισθημάτων που «κρατιούνται»

Καθώς μειώνεται η εσωτερική πίεση, το σώμα δεν χρειάζεται να εκφράζει την ένταση μέσω πόνου.

Ένα διαφορετικό μήνυμα του σώματος

Οι ψυχοσωματικοί πονοκέφαλοι δεν είναι ένδειξη αδυναμίας. Συχνά εμφανίζονται σε ανθρώπους που:

• προσπαθούν πολύ

• αναλαμβάνουν ευθύνες

• πιέζουν τον εαυτό τους

Ο πονοκέφαλος μπορεί να είναι ένα σήμα ότι το σώμα ζητά παύση, όρια και φροντίδα.