Ειδικές Φοβίες: Όταν ένας Φόβος Γίνεται Εμπόδιο στη Ζωή

07/07/2025 | Dr. Ειρήνη Μεσσήνη

Share:

Όλοι έχουμε κάτι που μας φοβίζει, ένα ζώο, ένα ύψος, ένα αεροπλάνο. Τι γίνεται όμως όταν αυτός ο φόβος γίνεται τόσο έντονος, ώστε να επηρεάζει την καθημερινότητά μας; Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για ειδικές φοβίες.

Τι είναι η ειδική φοβία;

Η ειδική φοβία είναι ένας έντονος και παράλογος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, κατάσταση ή δραστηριότητα. Το άτομο δεν αισθάνεται απλώς άβολα, αισθάνεται πανικό, αποφεύγει τη συνθήκη με κάθε κόστος και μπορεί να περιορίσει τη ζωή του εξαιτίας αυτού του φόβου.

Παραδείγματα ειδικών φοβιών:

  • Φόβος για τα έντομα ή τα φίδια
  • Φόβος για το ύψος ή το σκοτάδι
  • Φόβος για τα αεροπλάνα ή τους ανελκυστήρες
  • Φόβος για το αίμα, τις ενέσεις ή τις ιατρικές πράξεις
  • Φόβος πνιγμού, εμετού ή ακόμα και συγκεκριμένων ήχων

Αυτό που χαρακτηρίζει την ειδική φοβία είναι πως δεν ανταποκρίνεται στον πραγματικό κίνδυνο. Παρόλο που το άτομο γνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός, νιώθει ότι δεν μπορεί να τον ελέγξει.

Πώς επηρεάζει η ειδική φοβία την καθημερινότητα;

  • Οι ειδικές φοβίες μπορεί να φαίνονται “μικρές” ή “ακίνδυνες”, όμως στην πραγματικότητα μπορούν να:
  • Περιορίσουν σημαντικά την ελευθερία κινήσεων του ατόμου
  • Προκαλέσουν κοινωνική απομόνωση ή επαγγελματικά εμπόδια
  • Συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, ιδρώτας, τρέμουλο, τάση λιποθυμίας
  • Οδηγήσουν σε γενικευμένο άγχος ή ακόμα και κρίσεις πανικού

Από πού προέρχονται οι ειδικές φοβίες;

  • Οι φοβίες μπορεί να αναπτυχθούν:
  • Μετά από ένα τραυματικό γεγονός (π.χ. ένα τσίμπημα εντόμου)
  • Μέσω παρατήρησης (π.χ. βλέποντας κάποιον άλλο να φοβάται)
  • Από παιδικές εμπειρίες ή οικογενειακά πρότυπα
  • Εξαιτίας γενετικής προδιάθεσης για άγχος

Μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Ναι, και μάλιστα με πολύ καλά αποτελέσματα! Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την αντιμετώπιση των ειδικών φοβιών. Μέσω της θεραπείας:

  • Το άτομο εκπαιδεύεται να αναγνωρίζει τις σκέψεις που τροφοδοτούν τον φόβο
  • Εκτίθεται σταδιακά στο φοβικό ερέθισμα με ασφάλεια και υποστήριξη
  • Μαθαίνει στρατηγικές χαλάρωσης και αυτορρύθμισης
  • Σε λίγες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται και φαρμακευτικά μέσα, αν τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα.

Ένα μήνυμα για όσους δυσκολεύονται

Αν νιώθεις ότι ένας φόβος σε κρατά πίσω, δεν είσαι μόνος. Οι φοβίες είναι πολύ συχνές και απολύτως αντιμετωπίσιμες. Η αναζήτηση βοήθειας είναι το πρώτο, και ίσως το πιο γενναίο, βήμα προς την απελευθέρωση. Αν νιώθεις ότι ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσεις έναν φόβο που σε περιορίζει, επικοινώνησε μαζί μου. Μαζί μπορούμε να χτίσουμε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό πλαίσιο για να προχωρήσεις μπροστά.

 

Κάνε το Τεστ Αξιολόγησης Ειδικών Φοβιών

Απαντήστε με ειλικρίνεια. Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος απαντήσεις.

Μέρος Α: Έκθεση σε φοβικά ερεθίσματα

1. Υπάρχει κάποιο αντικείμενο, ζώο, κατάσταση ή δραστηριότητα που αποφεύγεις συστηματικά λόγω φόβου;

  • Ναι
  • Όχι

2. Αν ναι, ποιο είναι αυτό; (π.χ. φίδια, αεροπλάνα, ανελκυστήρες, αίμα, ενέσεις, ύψος, θάλασσα, σκοτάδι κ.λπ.)

✎…………………………………………………………………………………………….

3. Πόσο έντονος είναι ο φόβος σου όταν βρίσκεσαι κοντά σε αυτό που φοβάσαι;

  • Καθόλου
  • Λίγο
  • Μέτρια
  • Πολύ
  • Πάρα πολύ

4. Έχει τύχει να έχεις σωματικά συμπτώματα όταν εκτίθεσαι σε αυτό που φοβάσαι; (π.χ. ταχυκαρδία, εφίδρωση, ζαλάδα, τάση λιποθυμίας)

  • Ποτέ
  • Σπάνια
  • Μερικές Φορές
  • Συχνά
  • Πάντα

Μέρος Β: Επιπτώσεις στην καθημερινότητα

5. Ο φόβος σου σε εμποδίζει να κάνεις πράγματα στην καθημερινή σου ζωή (π.χ. να ταξιδέψεις, να δεις φίλους, να πας κάπου);

  • Καθόλου
  • Ελάχιστα
  • Μέτρια
  • Πολύ
  • Πάρα πολύ

6. Πόσο συχνά σκέφτεσαι αυτό που φοβάσαι, ακόμα και χωρίς να το βλέπεις μπροστά σου;

  • Ποτέ
  • Σπάνια
  • Μερικές φορές
  • Συχνά
  • Πάρα πολύ συχνά

Μέρος Γ: Διάρκεια και αντίληψη

7. Ο φόβος σου αυτός υπάρχει:

  • Λιγότερο από 6 μήνες
  • Περισσότερο από 6 μήνες

8. Αναγνωρίζεις ότι ο φόβος σου είναι υπερβολικός ή παράλογος;

  • Ναι
  • Όχι
  • Δεν είμαι σίγουρος/η

Αξιολόγηση Αποτελεσμάτων (ενδεικτικά)

Εάν απάντησες “Ναι” στην ερώτηση 1, και οι περισσότερες απαντήσεις σου βρίσκονται στις επιλογές “Πολύ” ή “Πάρα πολύ”, και ο φόβος διαρκεί πάνω από 6 μήνες, τότε ίσως αντιμετωπίζεις κάποια μορφή ειδικής φοβίας που αξίζει να διερευνήσουμε!!